'Ik zag hoe Beppies gespannen gezicht zachter werd'

Muziek is een krachtig middel dat verder reikt dan woorden. Dit realiseerde ik me al vroeg in mijn carrière. Ik was achttien jaar en werkte in een verpleeghuis op een gesloten afdeling waar mensen met vergevorderde dementie woonden.

Eén van hen was Beppie (102). Ze lag de hele dag in bed, haar lichaam was verkrampt door contracturen. Ze had geen tanden meer, bijna geen haar en ze was volledig blind. Beppie was volledig afhankelijk van zorg en communicatie leek onmogelijk – behalve via muziek, want haar gehoor was nog goed.

Naast haar bed stond een oude cassetterecorder. Nieuwsgierig drukte ik een keer op ‘play’ en al snel vulden de klanken van Vivaldi’s Vier jaargetijden de kamer. Tot mijn verbazing zag ik hoe Beppies gespannen gezicht zachter werd. Haar lichaam leek minder verkrampt en de zorg verliep soepeler. De muziek leek de pijn even te verzachten en een brug te slaan naar de wereld die voor haar anders onbereikbaar was.

Vanaf dat moment zette ik steevast de muziek aan als ik haar ging verzorgen. Nog steeds als ik de Vier jaargetijden hoor, denk ik aan Beppie.

'Ik hield mijn adem in'

Jaren later, ik werkte inmiddels in de wijkverpleging, ontmoette ik Carola. Zij woonde met haar familie in een piepklein huisje vol honden en katten. De hele familie was zwakbegaafd. Dit merkte je onder meer aan de vervuilde leefomgeving, de weinige sociale contacten, de kinderlijke hobby’s en het taalgebruik.

Als ik binnenkwam in het huisje, hield ik mijn adem in tot ik op de slaapkamer van Carola was. De geur was niet te harden met al die honden en katten, zij deden overal in huis hun behoefte.

De zorg voor Carola was in het kleinste slaapkamertje dat ik ooit heb gezien. Er paste een hoog-laagbed in, een nachtkastje en een postoel. Op dat nachtkastje stond een cd-speler waaruit muziek van Jan Smit klonk. Het was niet mijn smaak, maar Carola leefde ervan op. Haar gezicht klaarde op bij de eerste noten, en soms zong ze zelfs een stukje mee.

Ook hier zag ik de kracht van muziek: een glimlach in een wereld die verder zo beperkt was. Deze muziek gaf haar de kracht om elke dag uit bed te komen en er toch weer een mooie dag van te proberen te maken.

Vleugje geluk

Muziek doet iets met mensen, ongeacht hun omstandigheden of beperkingen. Het raakt emoties aan die we soms niet kunnen uitdrukken in woorden. Muziek brengt ontspanning, troost en zelfs een vleugje geluk. Daarom blijft muziek voor mij een onmisbaar hulpmiddel in de zorg. Zingen is dan niet mijn sterkste kant, maar ik neurie graag een deuntje mee. Ook met Vivaldi en Jan Smit