‘Besmetting voorkom je door al je zintuigen te gebruiken’

“De zorg verandert. Veel handelingen die eerst in het ziekenhuis plaatsvonden, gebeuren nu thuis. Dit vraagt om nieuwe kennis in de wijk.” Christel Jacobs, gespecialiseerd wijkverpleegkundige bij De Zorggroep, heeft meegedacht over de vernieuwde handreiking ‘Veilig werken met cytostatica in de wijk’. “Dankzij de samenvatting zie je meteen wat je moet doen als je met cliënten werkt die medicijnen tegen kanker krijgen. Dit zorgt voor veel meer duidelijkheid.” 

In de handreiking vind je als zorgprofessional in de wijk veel handige instructies. In deze instructies staat omschreven wat je beter wel of absoluut niet moet doen bij bepaalde handelingen. Ook lees je in de handreiking welke materialen je nodig hebt, welke werkwijze je kunt hanteren en hoe je de gebruikte materialen opruimt. De werkinstructies in de handreiking gaan over het geven van cytostatica (medicijnen tegen kanker), het verzorgen van de cliënt, huishoudelijke werkzaamheden, afvalverwerking, en noodsituaties (besmetting). 

Medicatie afkoppelen 

“De voorgaande handreiking uit 2015 was verouderd”, vertelt Jacobs. “Deze sloot niet meer aan op de werkwijze in de wijkverpleging. Voorheen namen we veel over van de cliënt, terwijl we nu cliënten en mantelzorgers stimuleren om handelingen zelf te doen, bijvoorbeeld wassen en afval weggooien. Ook vinden bepaalde handelingen rondom de verzorging van cliënten die cytostatica krijgen vaker plaats in een thuissituatie. Bijvoorbeeld het afkoppelen van medicatie met cytostatica. Thuis vraagt dat om een andere werkwijze dan in het ziekenhuis. Daarnaast is het van belang om de mantelzorger in dit proces mee te nemen. Hoe je dat het beste kunt doen, komt goed terug in de handreiking.” 

Besmetting voorkomen 

Er bestaat een risico op besmetting wanneer cytostatica worden gemorst. Of wanneer je vaak en langdurig in aanraking komt met besmette uitscheidingsproducten (zoals urine, zweet, wondvocht, ontlasting en speeksel). Een besmetting kan schadelijk zijn voor jou als zorgprofessional. Toch is het risico hierop minimaal wanneer je je aan de voorschriften houdt, aldus Jacobs. 

“Wat doe je als je toch besmet raakt, en hoe kun je jezelf het beste ertegen beschermen? Ook daar geeft de handreiking goed antwoord op. Zo is het van belang om bij de cliënt te letten op koorts, misselijkheid en braken. Zodra je over de drempel stapt bij de cliënt, gebruik je al je zintuigen.” 

“Draag een schort en handschoenen wanneer je het bed verschoont. Zorg dat je na het legen van de katheterzak je handen desinfecteert en opnieuw handschoenen aantrekt. Dit geldt ook voor het verzorgen en legen van de stoma. Als je weet dat er spatgevaar is, is het van belang een spatbril bij je te hebben. Zorg ervoor dat je die spullen in huis hebt bij de cliënt, zodat je ze kunt gebruiken als het nodig is.” 

De handreiking ‘Veilig werken met cytostatica in de wijk’ is in opdracht van V&VN ontwikkeld door P95 en financieel mogelijk gemaakt door ZonMw.